Rusiya ilə Ukrayna arasında hərbi münaqişə iqtisadiyyatımızın bəzi sahələrinə təsir edib və yəqin ki, bundan sonra da təsir edəcək. Şimal qonşumuz əsas bazar olduğu üçün fermerlərimiz indi çətin vəziyyətə düşüblər. Bəzi fermerlər artıq çətinliklərlə üzləşiblər - məhsullar anbarlarda xarab olur, satış həcmi azalıb. Digərləri isə hazırkı vəziyyətdə çox qeyri-müəyyən olan ixracatlarının gələcəyini düşünürlər. Sonunculara nar istehsalçıları da daxildir.
Bu məhsul yaxşı pul qazanmağa imkan verən əsas kənd təsərrüfatı məhsullarından biridir. Ən çox nar bağları Göyçay, Kürdəmir, Ağsu, Ucar, Sabirabad və Saatlı rayonlarında salınıb. Ötən ilin dekabrında Nazirlər Kabinetinin müvafiq qərarı ilə, sığortalanmış əkin sahələrinin sayı 14-dən 41-ə çatdırılıb. Yenilənmiş siyahıya digər meyvələrlə yanaşı, nar da daxil edilib.
Nar bağları üzrə aqrar sığorta haqları meyvə bağının yerləşdiyi rayondan, məhsuldarlıq səviyyəsindən və məhsulun qiymətindən asılıdır. Ölkənin müxtəlif regionlarında sığorta tarifləri 1,62%-dən 3,08%-ə qədər dəyişir.
Biz bu meyvələrin böyük hissəsini Rusiyaya (təxminən 80%), qalanını Belarus, Ukrayna, Qazaxıstan və Türkmənistana ixrac edirik. Ötən il Almaniyaya 20 tona yaxın nar ixrac etmişik. Amma Rusiyada alıcılıq qabiliyyətinin səviyyəsi xeyli aşağı düşüb və Belarus da sanksiyalara görə çoxsaylı çətinliklərlə üzləşib. Ukraynadakı vəziyyət yaxşılığa doğru dəyişməsə, narın oraya ixracının mümkünlüyü şübhə altına düşür.
Nar payızda yığılır, sentyabrın sonundan ilin sonuna kimi ixrac edilir. Bu günə kimi fermerlər aqrotexniki tədbirləri həyata keçirirlər. Payızda vəziyyətin necə olacağı bilinmir, amma bu meyvənin ixracatçıları artıq baş verənlərdən narahatdırlar. Sual olunur: bu vaxta qədər əsas idxalçı ölkələrdə vəziyyət düzəlməzsə, nə etməli?
Bundan əvvəl “Azərbaycan Nar İstehsalçıları və İxracatçıları Assosiasiyası” İctimai Birliyinin İdarə Heyətinin sədri Fərhad Qaraşov mətbuata açıqlamasında Rusiyada alıcılıq qabiliyyətinin aşağı düşməsinin ölkəmizdən nar ixracına mənfi təsir göstərəcəyini bildirmişdi. O, narın becərilməsinin baha başa gəldiyini də vurğulamışdı.
Millitv.az xəbər verir ki, mövcud vəziyyəti AYNA-ya şərh edən iqtisadçı ekspert Asiman Quliyev durumun çətin olduğunu təsdiqləyib: “Payızdan əvvəl nə olacağını proqnozlaşdırmaq çətindir, lakin əsas idxalçı ölkələrdəki inflyasiya və iqtisadi qeyri-sabitlik ölkəmizin nar sektoruna təsir edəcək. Düşünürəm ki, daxili bazarda narın qiyməti aşağı olacaq və sahibkarlar bu məhsulu satmaq üçün müxtəlif variantlar axtaracaqlar”.
“Seçimlərdən biri narşərabın hazırlanmasına daha çox nar yönəltməkdir. Şərqi Avropanın bir sıra digər ölkələrinə nar ixracı variantlarını nəzərdən keçirə bilərsiniz. Biznes strukturları indi yəqin ki, bütün mümkün variantları araşdırır”, - deyə o bildirib.
Dayanıqlı İnkişaf Araşdırmaları Mərkəzinin sədri Nəriman Ağayev isə AYNA-ya söyləyib ki, hər şey bu il ölkəmizdə nar məhsulunun necə olacağından asılıdır: “Çox şeyi hava şəraiti müəyyən edəcək və burada nəyisə proqnozlaşdırmaq çətindir. Ukrayna bazarı yəqin ki, bu günkü vəziyyətdə itirilib. Belə məhsullar Rusiya bazarına çıxmağa davam edəcək. Dərin emal ehtiyacı haqqında danışmaqdan heç vaxt yorulmuram - bu, riskləri azaldır”.
Onun sözlərinə görə, narlar lazımi şəraitdə kifayət qədər uzun müddət saxlanıla bilər, lakin onlardan hazırlanan məhsullar qədər deyil: “Və yalnız birbaşa sıxılmış nar suyu deyil, həm də nar şirəsi konsentratını istehsal edib saxlamaq lazımdır. Onu saxlamaq və daşımaq asandır”.
“Axı biz tez-tez süd tozundan istifadə edirik, çox rahatdır - niyə eyni yolla getməyək? Nar toxumları sənayedə də istifadə edilə bilər və lazımdır. Nədənsə tullantılardan belə, qazanc əldə etməyin müxtəlif yollarını axtarmaq barədə düşünmək istəmirik. Bir çox insan məhsulu tez satmaq və tez gəlir əldə etmək istəyir, lakin əlavə qazanc üçün də şərait yaratmaq haqqında düşünmək lazımdır”, - deyə Ağayev fikrini yekunlaşdırıb.
