Xalq yazıçısı, Yazıçılar Birliyinin katibi Çingiz Abdullayevin Yenisabah.az-a müsahibəsi:
- Çingiz müəllim, icra başçılarının, digər yüksək rütbəli məmurların həbsi çoxları üçün gözlənilməz oldu. Siz necə, rüşvətxor və korrupsioner məmurların bir gün cəzalandırılacağına inanırdınızmı?
- Mən hər zaman inanırdım. Həmişə bizim prezidentə inanıram, mən onu çoxdan tanıyıram və bilirdim ki, belə şeyləri gözdən qaçırmazdı, o belə biabırçılığa dözən adam deyil. Ona görə mən o adamların bir gün cəzalandırılacağına inanırdım. Tək sonuncu baş verən hadisələrdə deyil, bundan əvvəl də cəzalandırılanlar olub. Son on beş ildə nə qədər rüşvətxor işdən çıxarılıb, nə qədər vəzifədən uzaqlaşdırılanlar olub. Heyif ki, bunlar insanların yadına düşmür. Rüşvətxorluqla mübarizə çoxdan aparılır, sadəcə indi daha ciddi formada oldu.
- Son vaxtlar hakimiyyət komandasında yenilənmə baş verir. Sizcə, gənc kadrların irəli çəkilməsi ölkədə korrupsiyanın önünü kəsəcəkmi?
- Mən hesab edirəm ki, cavanlara yol verilməlidir. Vəzifədə nə qədər çox cavan kadrlar olarsa, o qədər yaxşıdır. Bu proses bütün dünyada gedir, həmçinin bizdə də. Baxın, Rusiyaya, orada nazirlər çoxsu cavandırlar. Mən düşünürəm ki, bu yalnız Azərbaycanda deyil, bütün dünya ölkələrində bu proses gedir. Və təbii ki, bu həyatdır, istəsən də, istəməsən də yaşlılar gedir, cavanlar gəlir. Bu hər zaman olub və olacaq da.
- Belə bir iddia var ki, rüşvət verən olmasa, alan da olmaz. Məmurlar arasında rüşvətin populyarlaşmasında həm də cəmiyyəti günahlandıranlar var, bununla razısınız?
- Yox, bu fikirlərlə razı deyiləm. Düzdür, mən özüm heç vaxt rüşvət verməmişəm, heç vaxt da almamışam. Artıq müəyyən bir yaşım var və 33 ildir Yazıçılar İttifaqının katibi vəzifəsindəyəm. Və mən bu vəzifəyə seçilirəm, təyin olunmuram. Bu illər ərzində bir adam deyə bilməz ki, bir qəpik kimdənsə nə isə almışam. Mən rüşvət verən adamları başa düşürəm, onları məcbur belə vəziyyətə salırlar, onlar da məcbur qalıb pul verir.
Digər tərəfdən də mən hər həftə çıxışlar edirəm, insanlarla görüşürəm, mən bu görüşlərdə yüzlərlə, minlərlə adamdan soruşmuşam ki, ASAN xidmət yaradılıb, kim orada rüşvət verib? İndiyə qədər neçə adamdan bunu soruşmuşam və inanın, bir nəfər belə mənə deməyib ki, “Mən Asan xidmətdə rüşvət vermişəm”. Milyonlarla adam var ki, oranın xidmətlərindən istifadə edir və rüşvət vermir. Görünür bu vəziyyətdən asılıdır.
Bir misal çəkim, əvvəllər bir insanın xəstəsi vardısa və təcili xaricə getməli idisə, xarici pasportu tez almaq üçün pul tapıb verirdi. Sonra başa düşdülər ki, bu, belə olmaz, bir sistem yaratmaq lazımdır, kim pasportunu tez almaq istəyirsə pul verə bilər, amma qanuni yolla. ASAN xidmətə getsin, dövlət rüsumunu ödəsin və bir günə pasportunu alsın. Onları da başa düşmək lazımdır, elə hər mövzuda cəmiyyət pisdir demək olmaz, cəmiyyət pis deyil, sadəcə insanlar məcbur qalıblar.
Ona görə elə bir sistem yaradılmalıdır ki, insanlar rüşvət verməyə məcbur olmasınlar. Bu baxımdan mən ASAN xidməti çox dəstəkləyirəm. Bir neçə il bundan öncə mənə desəydilər ki, bütün sənədləri, arayışları gedib belə bir yerdən rahat almaq mümkün olacaq inanmazdım. Hesab edirəm ki, bu sistem nümunədir və belə də olmalıdır. Belə olarsa, heç kəs rüşvət verməyəcək.
İnsanları qınamaq olmaz, ona görə ki, rüşvətxorlar qəsdlə insanları belə vəziyyətə salırlar. Ona görə sistem dəyişməlidir ki, insanlar rüşvət verməsinlər. Rüşvət insanı alçaldır, həm verəni, həm də alanı. Rüşvəti alan da başa düşməlidir, o bilir ki, bu qanunsuzdur, rüşvətxor özü öz yerini çox yaxşı bilir, bilir ki, Allahsız iş görür və vicdansızdır.
- Çingiz müəllim, bizə orta məktəbdə öyrədirdilər ki, ədəbiyyat həyatı real surətlər vasitəsilə əks etdirən söz sənətidir. Sizcə, müasir ədəbiyyat real həyatı əks etdirirmi?
- 100 faiz, bəli! Baxın bizdə Qarabağdan nə qədər yazıblar. Bu mövzuya nə qədər kitab həsr edilib. Ədəbiyyat xalqın güzgüsüdür. Və əsl yazıçı xalqın əbədiyyətdə vəkilidir, ədəbiyyatda yox. Biz bu gün Nizamini, Nəsimini oxuyanda başa düşürük ki, o dövrdə insanlar necə yaşayıb. Bu belə də olmalıdır. Ernest Heminquey demişdi ki, yazıçının vicdanı etalon metrə kimi olmalıdır. Əgər sən kiməsə yaltaqlanıb, xoş görünmək, yazıb tərifləmək istəyirsənsə, yazıçı deyilsən. Yazıçı nöqsanları da görməlidir, səhvləri də, cinayətləri də. Amma yazıçı hər zaman öz xalqının vəkili olmalıdır. Ədəbiyyat hər zaman insanları qaldırıb, onları yaxşı insan olmağa səsləyib. Kitab oxuyan adam məhz belə layiqli, vicdanlı olur. Oxumayanın isə təbii ki, vicdanı da olmur, çünki o, vicdan nədir başa düşmür. Ədəbiyyat xalqın güzgüsüdür.
- Məmurların silsilə həbsi detektiv yazarlarımız üçün mövzu sayıla bilərmi? Son vaxtlar baş verən hadisələri nə vaxtsa ədəbiyyata gətirməyi düşünürsünüzmü?
- Baxın, XIII əsrdə Dante Aligeri “İlahi komediya”nı yazmışdı. XIX əsrdə Balzak “İnsan komediyası”nı yazdı. XX əsrdə Con Qolsuorsi “Müasir komediya”nı yaratdı. Mən də XXI əsrdə “Kriminal komediya”nı yazdım. Son 30 ildə bütöv həyatımız elə kriminaldır, nəinki Azərbaycanda, bütün dünyada. Görürsünüz. İndi Amerikada da, Fransada da, İngiltərə, Rusiyada da hansı proseslər gedir. Təbii ki, mən öz kitablarımda bu məsələlərə də toxunuram.
