Azərbaycanda pomidor istehsal edən fermerlər mövsümün əvvəllərindən bəri məhsullarını xarici bazarlara çıxarmaqda çətinlik çəkirlər. Məhsulu satmaq ciddi problemə çevrildiyindən onlar təklif edilən qəpik-quruşa da razıdılar, əks halda min bir əziyyətlə, xərclə başa gəlmiş məhsulu zibilliyə atmaqdan başqa yol qalmır.
Söhbətləşdiyimiz fermerlər deyirlər ki, hazırda Bakı bazarlarında 50-70 qəpiyə satılan pomidoru yerlərdə 5-10 qəpikdən təklif edirlər. Baxmayaraq ki, istixana şəraitində bu məhsul yetişdirmək onlara hər kiloqramına görə 1 manat-1 manat 20 qəpiyə başa gəlib.
12 ildir təsərrüfatla məşğul olan şəmkirli fermer Səlahəddin Rzayev deyir ki, bu mövsümdə 300 min manat ziyana düşüb. Tovuzda 4 hektara yaxın sahədə pomidor yetişdirib, amma məhsulunu sata bilməyib.
“İllərdir məhsulları ixraca yönəldirdik, ancaq bu il ciddi problemlərlə qarşılaşdıq. Məsələn, Tümenə yola saldığımız maşının yolu iki dəfədən çox uzandı, məhsullar yolda xarab oldu. Moskva bazarına məhsul 20 günə gedib çatdı”,- fermer deyib. Əlavə edib ki, 6 kiloluq pomidor yeşiyinin Moskva bazarına çatdırılması təxminən 5 dollara başa gəlir.
Digər tərəfdən, bu mövsümdə Moskva bazarında da pomidorun qiyməti ucuzlaşıb: “Təkcə mən deyil, Şəmkir və Tovuzda əksər fermerlər ziyanla üzləşdilər. Qazdan istifadə eləmişik, banklardan kreditlər götürmüşük, ayrı-ayrı sahibkarlardan borca gübrə, dərman almışıq. Mən bir banka 56, digərinə 65 min manat borcluyam. Doğrudur, “Azəriqaz” İstehsalat Birliyi istixana sahiblərinə müəyyən güzəştlər etdi, dedilər ki, borcu hissə- hissə ödəyin. Amma qazdan istifadə olunub, ödənişini də etməliyik”.
S.Rzayev bildirib ki, pomidorun kiloqramını 5 qəpikdən istəyən olsa, satmağa hazırdır.
Adını söyləmək istəməyən digər şəmkirli fermer isə deyib ki, ötən həftə pomidorun kiloqramını 10 qəpikdən satıb: “Hər il ən yaxşı məhsulları Rusiya bazarlarına çıxardırdıq. Bu mövsümdə ixracda çətinlik yarandığından pomidor kütləvi şəkildə daxili bazara yönəldi, nəticədə yerli bazarlarda da qiymətlər düşdü. Tonlarla məhsul yığılıb qalıb, amma gün ərzində 50-60 kilo pomidoru güclə sata bilirik”.
Fermer onu da deyib ki, istixana sahibləri məhsullarını ancaq Rusiya bazarlarına çıxarmaqla qazanc götürərdilər. Çünki Gürcüstan bazarı onlar üçün əlverişli deyil, Avropa bazarlarına çıxış isə hələlik real görünmür.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin direktoru Firdovsi Fikrətzadə isə bildirib ki, bu il pomidorun qiyməti ötən ilə nisbətən 70-75 faiz ucuzlaşıb. Belə ki, ötən il pomidorun topdansatış qiyməti 95 qəpik-1 manat 20 qəpik arası olubsa, bu il 29-30 qəpikdən satılır. Pomidor ixracı isə 35 min ton azalıb. Bu isə o deməkdir ki, daxili bazarda adambaşına 3 kilo yarım pomidor qalıb. Nəticədə qiymət kəskin aşağı düşüb.
Kənd təsərrüfatı eksperti Akif Nəsirli isə deyib ki, Rusiya bazarına çıxışa məhdudiyyətlərin qoyulması fermerləri çətinliklə üzləşdirib. Amma Rusiya tərəfi ilə müzakirələr aparılır, xırda detallara qədər müzakirə edilir.
“Azərbaycanda emal müəssisələri azdır. Yəni konserv zavodlarının təlabatı istehsal həcmindən dəfələrlə aşağıdır. Digər tərəfdən, bizim fermerlər üçün Gürcüstan bazarları kiçikdir. Avropa bazarının tələbləri isə yüksəkdir, məsələn, məhsulları təkcə keyfiyyətinə və digər göstəricilərinə görə deyil, ölçüsünə görə də seçirlər”, - ekspert deyib.
Qeyd edək ki, rəsmi məlumata görə, bu ilin yanvar-aprel aylarında Azərbaycandan 42 milyon 271 min dollar dəyərində 36 min 674 ton pomidor ixrac olunub. Pomidor ixracı ötən ilin ilk 4 ayı ilə müqayisədə miqdar ifadəsilə 38 faiz, dəyər ifadəsilə 42 faiz azalıb.
Qida Təhlükəsizliyi Agentliyindən isə bildiriblər ki, agentliyin mütəxəssisləri ilə Rusiya Dövlət Baytarlıq və Fitosanitar Nəzarət üzrə Federal Xidmətinin ("Rosselxoznadzor") əməkdaşlarının iştirakı ilə respublika ərazisi üzrə fəaliyyət göstərən pomidor istehsalı müəssisələrində birgə videomonitorinqlər davam etdirilir. “Rosselxoznadzor" tərəfindən bu günədək Azərbaycandan 152 pomidor istehsalı müəssisəsinin Rusiyaya məhsul ixrac etməsinə icazə verib.
İstehsalçılara ixrac sertifikatının verilməsi isə sadə prosedur deyil. Əvvəlcə fitosanitar müfəttişlər tərəfindən müəssisənin fitosanitar vəziyyəti qiymətləndirilir. Əgər hər hansı şübhəli hal ehtimal edilərsə, nümunələr götürülərək müvafiq laboratoriyalara təqdim olunur. Həm karantin tətbiq edilən viruslara, həm də digər karantin orqanizmlərə, eyni zamanda pestisid qalığına görə analizlər aparılır. Nəticələr müsbət olduqda yük partiyalarına fitosanitar sertifikat verilir. İkinci mərhələdə həmin müəssisə ixraca müraciət etdikdə yük partiyasının formalaşmasında müfəttişlər iştirak edir.
Lakin ixrac sertifikatının alınması məhsulun ixracı üçün bütün qapıları açmır. Pomidorun Rusiyaya daşınması xərcləri artıb, sərhəddə yük maşınları Rusiyaya keçmək üçün günlərlə növbədə gözləyir. Nəticədə Azərbaycan pomidorunun Rusiya bazarlarına çıxarılması üçün çəkilən xərclər də artıb. Bütün bunlar pomidor istehsalçılarının ziyana salır...
Virtualaz.org
