Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənlərin üzərindən 3 ildən artıq vaxt keçsədə bu mövzu yenə də ara sıra xatırlanır. Bu da səbəbsiz deyil. Son 3 ildə ölkənin bütün iqtisadi problemlərinin əsas baiskarı kimi məhz Beynəlxalq Bankın fəaliyyəti göstərilib və bu səbədən də bankın sabiq rəhbəri və onun ətrafı həbsə atılıb. Ardınca Cahangir Hacıyevin yerinə təyin olunan yeni sədr – Elmar Məmmədov belə, əyləşdiyi kürsüsündə çox duruş gətirə bilmədi və az sonra vəzifəsindən azad edildi. Əlbəttə, Beynəlxalq Bank ətrafında baş verənləri daha çox sadalamaq olar. Amma cumhuriyyet.az olaraq məqsədimiz isə bu zamana qədər deyilənləri təkrarlamaq deyil. Mövzuya yenidən qayıtmağımızın əsas səbəbi məlum olayların əsas iştirakçılarının yenidən siyasi-iqtisadi aktivlik göstərməsidir. Söhbət Samir Şərifov-Elmar Məmmədov birliyindən gedir. Maliyyə Naziri kifayət qədər tanınan sima olduğundan ilk olaraq
Elmar Məmmədov kimdir?
Sualına aydınlıq gətirək. Məmmədov Elmar Məmməd oğlu 9 oktyabr 1967-ci ildə anadan olub. 1991-ci ildə Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutunu “Maliyyə və kredit”, 1994-cü ildə isə Bakı Dövlət Universitetini “Hüquqşünas” ixtisası üzrə bitirib. 1995-2004-cü illərdə Azərbaycan Beynəlxalq Bankının Əməliyyat idarəsinin rəisi, Bankın Səbail filialının müdiri olub. O, bir müddət “Kapital Bank” ASC İdarə Heyətinin sədri vəzifəsində də çalışıb. Ailəlidir, bir övladı var. Azərbaycanın bank sektorunda məşhur sima kimi tanınmamağına baxmayaraq bu adam son bir neçə ildə ildırım sürətilə irəliləyib. Onunla bağlı cumhuriyyet.az olaraq media üzərindən apardığımız araşdırmalar göstərir ki, isə Elmar Məmmədov sıradan biri deyil. Belə ki, eks-sədr “Azərsığorta” Dövlət Şirkətinin rəhbəri, Azərbaycanda “Sığorta Mamed” kimi tanınan, hazırda Tovuz rayon icra başçısı Məmməd Məmmədovun oğludur. Onun eyni zamanda “Azərişıq” ASC-nin rəhbəri Baba Rzayevlə quda olduğu da yayılan məlumatlar sırasındadır. Elmar Məmmədovun qardaşı, vaxtilə Hacı Məmmədovun bandası tərəfindən oğurlanan Əhməd Məmmədov da bank sistemində çalışıb. Eyni zamanda E.Məmmədov Maliyyə naziri Samir Şərifovun yaxın adamı kimi tanınır. Bəs
Samir Şərifovla Elmar Məmmədov ittifaqı necə yaranıb?
Samir Şərifov 1995-ci ildə Azərbaycan Respublikası Milli Bankında departament direktoru təyin edilib. Daha sonra baş direktor vəzifəsini icra edən Samir Şərifov 2001-ci ildə Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Fondunun icraçı direktoru vəzifəsinə gətirilib. Bu vəzifəsində 5 il işləyən Samir Şərifov 2006-cı ildən isə indiki postuna – maliyyə naziri vəzifəsinə layiq görülüb. Sual oluna bilər: 1983-cü ildə Kiyev Dövlət Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr və beynəlxalq hüquq fakültəsinin məzunu olan Samir Şərifov öz ixtisası olmayan maliyyə sahəsində ən yüksək zirvəyə necə çıxa bilib? Bununla bağlı cumhuriyyet.az olaraq araşdırmamız zamanı media məlumatlarında bu mətləbə belə aydınlıq gətirilir: “90-cı illərdə indiki maliyə naziri Samir Şərifov Mərkəzi Bankın valyuta şöbəsinin rəisi təyin olunub. Həmin vaxt ölkədə yenicə özəl banklar yaranırdı və bu trend birbaşa Samir Şərifovun rəhbərlik etdiyi sahəyə aid idi. Heç bir özəl kapitala malik olmayan Samir Şərifov da əlindəki bu fürsətdən faydalanmağa çalışırdı. El arasında “Sığorta Mamed” kimi tanınan atası bir zamanlar Əmanət Bankının sədri olduğundan kifayət qədər imkanları ilə seçilən Elmar Məmmədovu Samir Şərifov yanına çağıraraq, onun dövlət orqanlarında himayəsini boynuna götürməklə şərikli bank açmağı təklif edir və sövdələşmə baş tutur. Açılan yeni bankın rəhbərliyinə isə Samir Şərifovla birgə Xarici İşlər Nazirliyində işləmiş, sonradan dələduzluğa görə ölkədən qaçan Rövşən Rəsulov təyin olunur. Bu şərikli bank sonralar Kapital Bankın Səbail filialının müdiri Bəşər Hacıyevlə büdcə pullarının müxtəlif sxemlərlə nəğdləşdirilməsi əməliyyatlarında iştirak etdiyinə görə bağlanır. Bəşər Haciyev isə həbs olunur”. Beləcə, diplomatiyadan bank sisteminə transfer edən Samir Şərifovun bu sahədə ilk uğurları başlayır. Məlumatdan belə qənaət yaranır ki, nazirin qazandığı bütün uğurlarda birgə özəl bank qurduğu Elmar Məmmədovun imkanlarının da ciddi rolu olub. Bu birgə fəaliyyət Elmar Məmmədovu daha imkanlı hala gətirdiyi kimi, Samir Şərifovu da xeyli ucaldıb və varlandırıb və beləcə məlum ittifaq möhkəmlənib.
Elmar Məmmədovun Beynəlxalq Banka rəhbər təyinatı
Məlum ittifaqın zirvə nöqtəsi idi. 2008-ci ildə başlayan qlobal böhran, dünyadakı bir çox bankların çökməsi də Samir Şərifovun işinə yarayırdı. Cahangir Hacıyevə qarşı ilk hücumlar da bu zaman özünü göstərirdi. Əslində isə Beynəlxalq Banka Müşahidə Şurasının sədri kimi maliyyə nazirinin özü birbaşa rəhbərlik edirdi. Ən yüksək səlahiyyətli birinin bankdakı problemlərlə bağlı özündən aşağı vəzifə tutmuşları günahlandırması absurd idi. Buna baxmayaraq, uzun illərdən bəri davam edən “qara piar” nəticə verdi. Cahangir Hacıyev Beynəlxalq Bankın sədrliyindən uzaqlaşdırıldı, daha sonra isə həbs olundu. Elə buradaca cumhuriyyet.az olaraq bir məqamı diqqətə çatdıraq ki, Cahangir Hacıyevin nüfuzdan salınmasının tarixi kimi göstərdiyi 2008-ci il qlobal böhrandan sonra Elmar Məmmədovun ulduzunun parlaması müşahidə edilirdi. Elmar Məmmədov 2009-cu ildən 2013-cü ilə qədər “Kapitalbank”a, 2014-2015-ci illərdə “Azərtürkbank”a, nəhayət, Cahangir Hacıyev həbsə atılıb tam zərərsizləşdiriləndən sonra, yəni 2015-ci ildən 2016-cı ilin son aylarına qədər Beynəlxalq Banka rəhbərlik edib. Əslində hələ “Kapitalbank”da işlədiyi dövrlərdə yaratdığı problemlər, itkilər, sovet dövrü əmanətlərinin qaytarılmasındakı maxinasiyalar onun son vəzifəsinə təyinatını mümkünsüz etməliydi. Beynəlxalq Banka təyinatından sonra illərlə yaradılmış menecmenti dağıdaraq, yalnız şəxsi yaxınlıq prinsipləri ilə savadsız adamları işə götürməklə bu qurumu düşdüyü ağır vəziyyətdən çıxarmaq olmazdı. Bir sözlə, Daim öz maddi imkanları, yuxarı vəzifələrdəki yaxınları, onlara verdiyi 100 minlərlə dollarlıq saat hədiyyələri ilə hər kəsin yanında öyünən, intiriqaçı xüsusiyyəti ilə seçilən, insanları özündən asılı vəziyyətdə saxlamaqdan həzz alan bu şəxsin ölkənin ən böyük bankına sədr təyin olunması onu ölkə rəhbərliyinə təqdim edənlərə baş ucalığı gətirmirdi. Əslində Elmar Məmmədovun isə belə bir dərdi yox idi.
Elmar Məmmədovun əsas məqsədi
İllərlə arzuladığı vəzifəyə təyin olunmaq, Cahangir Hacıyevin ətrafını “vurmaq” üçün əlindən gələni etmək və Azərbaycanın bank bazarını tamamilə öz əlinə keçirmək idi. Bununla bağlı cumhuriyyet.az-ın məlumatına görə, Samir Şərifov – Cahangir Hacıyev rəqabətinin əsas katalizatoru kimi təqdim edilən Elmar Məmmədovun dövlət sərmayəsi ilə qurulan bank sistemində böyük bir şəbəkə yaradıb. Belə ki, bir vaxtlar atasının rəhbərlik etdiyi, 2009-ci ildən 2013-cü ilə qədər isə özünün sədri olduğu “Kapitalbank”da Elmar Məmmədovun çox ciddi şəbəkəsi var: “2014-cü ildə rəhbərlik etdiyi “Azərtürkbank”a isə faktiki olaraq, onun bu bankda yüksək vəzifə tutan qardaşı nəzarət edirdi. Beynəlxalq Bankda işlədiyi dövrlərdə qardaşı ilə əlbir olub qara bazarda valyuta satışını birgə təşkil edirdilər”. Elmar Məmmədovun Beynəlxalq Banka vurduğu ən böyük zərbə keçmiş sovet təcrübəsini yeni iş yerinə daşıması və həyata keçirdiyi uğursuz əməliyyatlar olub: “O, hələ keçmiş Əmanət Bankı dövründə illərlə atasından öyrəndiyi “şapka” prinsipini Beynəlxalq Banka gətirdi. Məhz Elmar Məmmədovun sədrlik etdiyi 1 il 4 ayda Beynəlxalq Bankın tarixində ilk dəfə ipoteka kreditlərinə görə 15%, əmək haqqına verilən kreditlərə görə 15% “şapka” alındı. Üstəlik, bankın gələcəyi riskə qoyularaq, Neft Fondundan xarici valyuta ilə alınan kreditlər manata çevrilərək illik 8%-lə 15-20 illiyə Elmar Məmmədovun yaxın adamlarına ipoteka kreditləri verildi. Əhalidən manatla alınan əmanətlərə isə illik 15% vəd edən bankın ipoteka kreditlərinə bu cür yanaşması anlaşılmaz olduğu qədər bir çox mətləbləri də gün işığına çıxarırdı. Cahangir Hacıyevin dövründə özlərinin imza atdığı səhvləri şişirdərək, Beynəlxalq Bank rəhbərini günahlandıran Maliyyə Nazirliyinin bu talana laqeyd yanaşması prosesin Elmar Məmmədov tərəfindən deyil, birbaşa Samir Şərifov tərəfindən idarə olunması təəssüratı yaradırdı. Görünür, bu təəssüratın qarşısını almaq üçün Elmar Məmmədovun Beynəlxalq Bank sərgüzəşti uzun sürmədi. Onun 1 il 4 aydan sonra işdən kənarlaşdırılması Maliyyə Nazirliyinin özünüqoruma instiktindən başqa bir şey deyildi. Öz fəaliyyətini şəxsi maraq və Elmar Məmmədovun intiriqaları səviyyəsinə endirənlər Maliyyə Nazirliyini də bu illərdə alver məkanına çevirdilər”.
İstefa ilə canını qurtara bilmədi
Diqqətli oxucular xatırlamamış olmaz və o qədər də uzaq keçmiş deyil ki, Samir Şərifov parlamentdə baş nazirin əvəzinə hökumətin hesabatlarını təqdim edir, hökumətə ünvanlı suallara məhz o cavab verir və faktiki baş nazir postunu icra etməsi görüntüsü yaratmağa çalışırdı. Bu baxımdan yalnız bir məqamı qabartmağa lüzum görürük ki, bir neçə il öncə ABŞ səfirliyində keçirilən rəsmi qəbulda da Azərbaycan hökuməti adından məhz Samir Şərifov çıxış etmişdi ki, bu da bir daha diqqətləri onun üzərinə cəmləmişdi. Bu və digər məqamların nəzərə alınması isə Samir Şərifov haqqında “ikinci Fərhad Əliyev” obrazının yaranması ilə nəticələnib. Hakim komanda daxilindəki islahatlardan sui istifadə edərək Elmar Məmmədovu yenidən önə çəkmək planları isə nazirin siyasi iddiaları ilə bağlı şübhələri gücləndirib. Bu obraz Samir Şərifova Qərbin siyasi dairələrində müəyyən üstünlüklər qazandırsa da, bu amilin onun sıxışdırılmasında ştrixlərdən biri olması da unudulmamalıdır. Samir Şərifovun əleyhinə kampaniyanın daha da sürətlənməsi məhz “MTN işi” prosesindən sonra start götürdü. Əldə etdiyimiz məlumata görə, Samir Şərifov ətrafında cərayan edən proseslərdən ciddi şəkildə narahatdır. Yalnız cüzi hissəsini bildiyimiz, əhəmiyyətli hissəsini isə bilmədiyimiz həmin qorxu səbəbindən isə maliyyə naziri “sudan quru çıxmaq” taktikasını seçib. Bununla bağlı cumhuriyyet.az-a daxil olan məlumata görə, hakimiyyətin daha üst yetkililərinə istefaya getməyə hazır olduğunu bəyan edən Samir Şərifov ən çox çəkindiyi “yox” cavabını alıb. Hazırda Samir Şərifov üçün ən yaxşı çıxış yolunun vəzifəsini itirməklə canını qurtarmaq olduğunu söyləyən mənbənin sözlərinə görə, ona başa salınıb ki, bu imkandan məhrumdur və onun fəaliyyətindəki bütün şübhəli məqamlar ciddi şəkildə araşdırılacaq.

Cumhuriyyet.az